ارتودنسی لبخند را زیباتر میکند، اما وجود براکتها باعث ایجاد فضاهایی میشود که ذرات غذا و پلاک بهراحتی در آنها جمع میگردد و مسواک به تنهایی قادر به تمیزکردنشان نیست. همین موضوع خطر پوسیدگی، التهاب لثه و بوی بد دهان را افزایش میدهد. به همین دلیل استفاده از بهترین نخ دندان برای ارتودنسی ضرورت دارد؛ زیرا تنها ابزاری است که میتواند زیر سیمها و اطراف براکتها را کامل تمیز کرده و سلامت دهان را در طول درمان حفظ کند.
نخ دندان ارتودنسی چیست؟
نخ دندان ارتودنسی نوعی نخ دندان تخصصی است که برای افراد دارای براکت و سیم ارتودنسی طراحی شده و امکان تمیزکردن نواحیای را فراهم میکند که مسواک به آنها دسترسی ندارد. در دوران ارتودنسی، وجود براکتها باعث ایجاد نقاط کور و تجمع بیشتر پلاک میشود؛ به همین دلیل نخ دندانهای معمولی نمیتوانند بهطور کامل زیر سیمها یا اطراف براکتها را پاکسازی کنند.

نخ دندان ارتودنسی معمولاً دارای ویژگیهایی مانند سر سفت برای عبور از زیر سیم، بخش پفدار برای تمیز کردن اطراف براکتها، یا روکش مومی برای کاهش آسیب به لثه است. این نخ دندان با طراحی ویژه خود کمک میکند ذرات غذا، پلاک و باکتریها از فواصل بین دندانها و اطراف براکتها خارج شود و خطر پوسیدگی، التهاب لثه، بوی بد دهان و آسیب به مینا در طول درمان ارتودنسی بهطور چشمگیری کاهش یابد.
ویژگیهای نخ دندان مناسب برای دندانهای ارتودنسی
انتخاب نخ دندان مخصوص ارتودنسی مهم است، زیرا نخ دندان معمولی توان عبور از بین سیمها و براکتها را ندارد. یک نخ دندان مناسب ارتودنسی باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
- استحکام بالا و عدم پارهشدن: براکتها و سیمهای فلزی ممکن است زبری داشته باشند. اگر نخ دندان کیفیت مناسب نداشته باشد، هنگام عبور از این نواحی پاره میشود. نخ دندان تخصصی ارتودنسی معمولاً از الیاف چندلایه ساخته میشود تا مقاومت بیشتری داشته باشد و در برابر بریدگی، ساییدگی و کشیدگی دوام بیاورد.
- سطح نرم و مناسب برای لثه حساس: به دلیل وجود سیمها، لثهها در دوران ارتودنسی معمولاً حساستر میشوند. بهترین نخ دندان برای ارتودنسی باید نرم باشد تا هنگام ورود به شیار لثه باعث زخم یا درد نشود. نخهایی که روکش مومی دارند برای این شرایط مناسبتر هستند، زیرا هنگام حرکت روی دندان لغزندگی بیشتری دارند.
- عبور آسان از میان براکتها و سیمها: یکی از چالشهای اصلی دوران ارتودنسی، عبور نخ دندان از زیر سیمهاست. برخی مدلها مثل سوپرفلاس یا نخ با سر سفت، این مشکل را حل کردهاند. این نخها بهگونهای طراحی شدهاند که بدون ابزار کمکی در محل موردنظر قرار میگیرند.
- قدرت پاکسازی بالا: براکتها نقاطی ایجاد میکنند که فقط نخ دندان مخصوص ارتودنسی قادر به تمیز کردن آنهاست؛ نخ دندانی که پلاک اطراف براکت، شیار لثه و ذرات زیر سیم را بهطور کامل حذف کرده و التهاب، بو و پوسیدگی را به حداقل میرساند.
جدول مقایسه انواع نخ دندان ارتودنسی
| نوع نخ | مقاومت | آسانی عبور | مناسب لثه حساس | قدرت پاکسازی | مناسب برای ارتودنسی |
| نخ معمولی | متوسط | کم | خوب | کم | نامناسب |
| سوپرفلاس | عالی | عالی | عالی | بسیار زیاد | بهترین انتخاب |
| فلاستردر | خوب | خوب | متوسط | زیاد | مناسب |
| نخ مومی | خوب | متوسط | عالی | متوسط | مناسب برای لثه حساس |
| سرسفت | بسیار زیاد | عالی | خوب | زیاد | سریع و کاربردی |

مزایای استفاده از نخ دندان ارتودنسی
استفاده از نخ دندان ارتودنسی با تمیزکردن نواحی پنهان اطراف براکتها، از پوسیدگی، التهاب لثه، بوی بد دهان و لکههای سفید جلوگیری میکند و برای حفظ سلامت دهان در طول درمان ضرورت دارد.مزایای مهم استفاده از آن به شرح زیر است:
- پاکسازی عمیق اطراف براکتها و زیر سیمها: نخ دندان ارتودنسی بهگونهای طراحی شده که وارد نقاطی شود که مسواک به آنها دسترسی ندارد و مانع تجمع پلاک در نواحی پنهان میشود.
- جلوگیری از پوسیدگی دندانها: براکتها احتمال گیرکردن غذا را افزایش میدهند. نخ دندان مخصوص ارتودنسی این تجمع را کاهش میدهد و از ایجاد پوسیدگیهای زیر براکت جلوگیری میکند. استفاده از محصولاتی مانند نخ دندان با عصاره مینت علاوه بر خارج کردن اضافات غذا با عصاره نعنای موجود در آن به خوشبو کردن دهان کمک می کند.

- کاهش التهاب و خونریزی لثه: پاک شدن شیار لثه و فضای بیندندانی باعث کاهش التهاب، تورم و خونریزی میشود و سلامت لثه را در طول درمان حفظ میکند.
- پیشگیری از بوی بد دهان: باقیماندن غذا و باکتریها پشت براکتها باعث بوی بد دهان میشود؛ نخ دندان ارتودنسی این مشکل را برطرف میکند.
- کاهش خطر ایجاد لکههای سفید: این لکهها به دلیل تجمع اسید باکتریها روی مینای دندان ایجاد میشوند. نخکشی صحیح از ایجاد این لکههای دائمی جلوگیری میکند.
- حفظ نتایج ارتودنسی در پایان درمان: سلامت لثه و دندانها باعث میشود تغییرات ارتودنسی پایدار بماند و پس از برداشتن براکت، دندانها ظاهر زیباتری داشته باشند.
- بهبود بهداشت دهان و افزایش اعتمادبهنفس: استفاده از نخ دندان مناسب ارتودنسی به شما کمک میکند دهانی تمیزتر، لثهای سالمتر و نفس شادتری داشته باشید.
نکات انتخاب بهترین نخ دندان ارتودنسی
در انتخاب بهترین نخ دندان ارتودنسی باید مجموعهای از معیارهای عملی و تخصصی را در نظر گرفت تا نخ دندان بتواند هم زیر سیمها عبور کند و هم به لثه و براکتها آسیبی نرساند. مهمترین نکات شامل موارد زیر است:
- قابلیت عبور آسان از زیر سیم و اطراف براکتها: نخ دندان ارتودنسی باید دارای سر سفت یا بخش مخصوصی باشد که بدون گیرکردن از زیر سیم عبور کند. نخهایی مانند سوپرفلاس یا سرسفت، از این نظر عملکرد بسیار خوبی دارند.
- استحکام بالا و مقاومت در برابر پارگی: براکتها لبههای تیز دارند و نخ دندان ضعیف خیلی سریع پاره میشود. انتخاب نخ چندلایه، بافته یا مومی، احتمال پارگی را به حداقل میرساند استفاده از نخ دندان تفلون با عصاره مینت علاوه بر طعم نعنای آن به دلیل مواد تشکیل دهنده آن پاره نمی شود.
- مناسب بودن برای لثههای حساس: در دوران ارتودنسی لثهها حساسترند. نخهای مومی یا نرم برای جلوگیری از التهاب و خونریزی گزینه مناسبتری هستند.
- وجود بخش پفدار برای تمیز کردن اطراف براکت: چنانچه پلاک اطراف براکت تمیز نشود، احتمال ایجاد لکههای سفید و پوسیدگی بالا میرود. نخهایی که بخش اسفنجی دارند، این نواحی را بهتر پاکسازی میکنند.
- راحتی استفاده و سرعت عملکرد: بسته به سن و سبک زندگی، برخی افراد نیاز به نخ دندانی دارند که سریعتر و آسانتر استفاده شود؛ مثل نخ دندانهای سرسفت یا سوپرفلاسهای پیشبریده.
- سازگاری با نوع ارتودنسی: براکتهای فشرده یا سرامیکی نیاز به نخ دندانی دارند که سر سفتتر و بخش پفدار قویتری داشته باشد تا بهتر به نقاط کور برسد.
- کاهشدهنده التهاب لثه و جلوگیری از تجمع باکتری: نخ باید بتواند شیار لثه را بدون آسیب تمیز کند. نخهای مومی و پفدار معمولاً کمترین تحریک را ایجاد میکنند و برای جلوگیری از التهاب مناسبترند. هم چنین استفاده از نخ دندان زغالی پاتریکس به دلیل کربن فعال داخل محصول خاصیت تمیزکنندگی بالایی دارد.
- بهداشتی بودن بستهبندی و برشهای مجزا: سوپرفلاسها معمولاً بهصورت تکهای بستهبندی میشوند که از نظر بهداشتی، مخصوصاً برای دوران ارتودنسی، انتخاب مطمئنتری محسوب میشود.
- سرعت یادگیری و مناسب بودن برای مبتدیها: افرادی که تازه ارتودنسی کردهاند بهتر است از نخهایی استفاده کنند که روش استفاده سادهتری دارند؛ مانند نخهای سرسفت یا سوپرفلاس.
انواع نخ دندان مناسب برای ارتودنسی
نخ دندان مناسب برای ارتودنسی شامل سه مدل می شود که هر کدام برای عبور از زیر سیمها و تمیز کردن اطراف براکتها طراحی شدهاند. در ادامه به طور کامل توضیح داده شده است:
- سوپرفلاس (Super Floss): سوپرفلاس یکی از پرکاربردترین و محبوبترین انواع نخ دندان در دوران ارتودنسی به شمار می رود و بسیاری از متخصصان آن را بهترین نخ دندان برای ارتودنسی میدانند. این نخ بهصورت سهبخشی طراحی شده است سر سفتی که بهراحتی از زیر سیم رد میشود، بخش اسفنجی و پفدار که اطراف براکتها را بهطور کامل پاکسازی میکند و بخش معمولی برای تمیز کردن فاصله بین دندانها. ترکیب همین سه قسمت، بهویژه بخش پفدار، باعث میشود سوپرفلاس بتواند ذرات غذا و پلاک را از اطراف براکتها با دقت بیشتری جمع کند و عملکردی متمایز نسبت به نخهای معمولی ارائه دهد.
- نخ دندان فلاستردر (Floss Threader): فلاستردر مانند یک سوزن نرم و انعطافپذیر عمل میکند که نخ دندان درون آن قرار میگیرد و بهراحتی از زیر سیم ارتودنسی عبور داده میشود؛ به همین دلیل برای افرادی که تازه ارتودنسی کردهاند و هنوز به نخکشی زیر سیم عادت ندارند انتخابی بسیار مناسب است. این ابزار استفاده آسانی دارد، برای کسانی که نخ دندان معمولی را ترجیح میدهند کاربردی است و از لحاظ هزینه نیز مقرونبهصرفه محسوب میشود. در کنار آن، نخ دندان مومی مخصوص ارتودنسی نیز گزینهای محبوبی به شمار می رود؛ زیرا بهدلیل پوشش مومی، نرمتر و لغزندهتر حرکت میکند، برای لثههای حساس مناسبتر است و هنگام عبور از میان دندانها کمتر دچار پارگی میشود.
- نخ دندان با سر سفت (Stiff-End Floss): نخ دندان ارتودنسی با سر سفت عملکردی مشابه سوپرفلاس دارد، اما بهدلیل داشتن یک سر یکپارچه و محکم، بدون نیاز به ابزار کمکی از زیر سیم عبور میکند و سرعت نخکشی را بهطور محسوسی افزایش میدهد؛ به همین دلیل گزینهای ایدهآل برای افراد پرمشغله، نوجوانانی که حوصله نخکشی طولانی ندارند و افرادی است که بهدنبال یک روش سریع، ساده و مؤثر برای تمیز کردن دندانهای ارتودنسیشده هستند.

دلیل اهمیت نخ دندان در دوران ارتودنسی
اهمیت استفاده از نخ دندان در دوران ارتودنسی به این دلیل است که براکتها و سیمها روی دندانها نقاطی ایجاد میکنند که مسواک بهتنهایی قادر به تمیز کردن آنها نیست. این فضاهای پنهان محل تجمع سریع پلاک، ذرات غذا و باکتریها هستند و اگر بهطور منظم پاکسازی نشوند، احتمال پوسیدگی زیر براکت، التهاب و خونریزی لثه، بوی بد دهان و ایجاد لکههای سفید دائمی روی مینا بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد.محصولاتی مانند نخ دندان بلوبری پاتریکس به دلیل خاصیت آنتی باکتریال خود مانع از بوی بد در دهان می شود.
نخ دندان ارتودنسی تنها ابزاری است که میتواند از زیر سیم عبور کند، اطراف براکتها را تمیز کند و شیار لثه را بدون آسیب پاکسازی کند. به همین دلیل، نخکشی روزانه در این دوران نه یک توصیه اضافی، بلکه مهمترین بخش مراقبت دهانی برای حفظ سلامت دندانها و جلوگیری از اختلال در روند درمان ارتودنسی محسوب میشود.
نخ دندان ارتودنسی یا واترجت؟ کدام بهتر است؟
در دوران ارتودنسی، مقایسه نخ دندان مخصوص ارتودنسی و واترجت به این معناست که هر ابزار نقش متفاوتی در پاکسازی دارد و هیچکدام جایگزین کامل دیگری نیستند. نخ دندان ارتودنسی بهطور مستقیم وارد فواصل بیندندانی میشود و توانایی تمیز کردن نقاطی را دارد که بیشترین خطر تجمع پلاک و ایجاد پوسیدگی را ایجاد میکنند؛ بهویژه نواحی زیر سیم و کنار براکتها که مسواک ارتودنسی به آنها دسترسی ندارد. در مقابل، واترجت با تولید جریان یکنواخت و کنترلشده آب، محیط اطراف براکتها و شیار لثه را شستوشو میدهد و ذرات ریز غذایی، باکتریها و التهاب لثه را بهطور چشمگیری کاهش میدهد.
جمعبندی
بهترین نخ دندان برای ارتودنسی باید توان عبور آسان از میان سیمها، پاکسازی دقیق اطراف براکتها و حداقل تحریک لثه را داشته باشد. انتخاب میان گزینههایی مانند سوپرفلاس، فلاستردر، نخ دندان مومی، نخ سرسفت یا حتی واترجت، به میزان فشردگی براکتها، حساسیت لثه و راحتی استفاده بستگی دارد. اگر بهدنبال محصولی استاندارد، مطمئن و مناسب ارتودنسی هستید، پیشنهاد میشود از نخ دندانهایی استفاده کنید که کیفیت الیاف بالایی دارند و مخصوص این دوره طراحی شدهاند.
برای انتخاب دقیقتر و تهیه بهترین گزینه متناسب با شرایط دندانی خود، میتوانید از محصولات مراقبت دهان پاتریکس نیز دیدن کنید و محصولی سازگار با نیازتان انتخاب کنید.
سوالات متداول درباره نخ دندان برای ارتودنسی
آیا میتوان از نخ دندان معمولی هنگام ارتودنسی استفاده کرد؟
نخ دندان معمولی بهدلیل ناتوانی در عبور از زیر سیمها مناسب نیست و پاکسازی کامل انجام نمیدهد.
بهترین زمان نخکشی در دوران ارتودنسی چه موقع است؟
بهترین زمان، شب قبل از خواب است تا پلاک و ذرات غذا کاملاً از اطراف براکتها پاک شود.
آیا نخ دندان ممکن است براکتها را شل کند یا آسیب بزند؟
اگر از نخ دندان مخصوص ارتودنسی استفاده شود، هیچ آسیبی به براکتها وارد نمیکند.
برای لثههای حساس در دوران ارتودنسی چه نوع نخ دندانی مناسبتر است؟
نخ دندانهای مومی یا نرم کمترین تحریک را ایجاد میکنند و بهترین گزینه برای لثههای حساس هستند.