آیا تا به حال با نگاه کردن به دندان‌های خود، تغییرات جدیدی را مشاهده کرده‌اید؟ آیا تا به حال به تاثیر این لایه نازک که پلاک دندان نامیده می‌شود، بر روی سلامت دهان و دندان فکر کرده‌اید؟ در ادامه به اینکه پلاک دندان چیست، چگونه به وجود می‌آید و چه راه‌حل‌هایی برای برطرف کردن آن وجود دارد، اشاره کرده‌ایم.
پلاک دندان چیست؟
پلاک دندان لایه‌ای است که به طور طبیعی بر روی سطوح دندان‌ها شکل می‌گیرد. این لایه متشکل از باکتری‌ها و باقی مانده‌های مواد غذایی است و اگر به طور کامل از دندان‌ها و فضاهای میان آن‌ها برداشته نشود، می‌تواند منجر به تشکیل زمینه‌ای برای بروز انواع بیماری‌های دهان از جمله پوسیدگی دندان و التهاب لثه شود.
تنها راه برای جلوگیری از ایجاد این پلاک‌ها و یا از بین بردن آن‌ها، استفاده منظم از مسواک، نخ دندان و به طور کلی رعایت بهداشت دهان و دندان است.
علائم پلاک دندان چیست؟
پلاک دندان معمولاً در مراحل اولیه قابل تشخیص نیست، اما با پیشرفت بیماری، علائمی دارد مانند:
- بوی بد دهان
وقتی پلاک روی دندان‌ها می‌ماند و به لثه‌ها آسیب می‌رساند، شرایط را برای رشد باکتری‌های بدبو مهیا می‌کند. این باکتری‌ها با تغذیه از بقایای غذا و سلول‌های مرده، موادی تولید می‌کنند که بوی بد دهان را ایجاد می‌کند.
- پوسیدگی دندان
اگر پلاک دندان به طور مرتب تمیز نشود و به جرم یا تارتار تبدیل شود، علاوه بر مشکلات لثه، دندان‌ها نیز به تدریج دچار پوسیدگی می‌شوند. اسیدهایی که در پلاک تجمع می‌یابند، از عوامل مخرب مینای دندان به حساب می‌آیند که باعث ایجاد حفره‌هایی در آن می‌شوند. در نتیجه، دندان‌ها تغییر رنگ داده و ظاهر نامناسبی پیدا می‌کنند. پلاک و جرم دندان را می‌توان بزرگترین عامل ایجاد پوسیدگی دانست.
- ژنژیویت
التهاب لثه یا ژنژیویت، نوعی بیماری است که باعث تورم، قرمزی و حساس شدن لثه‌ها می‌شود. این التهاب اغلب با خونریزی هنگام مسواک زدن همراه است. اگر ژنژیویت درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری در لثه و دندان‌ها منجر شود.
- سایر علائم
- لثه‌های قرمز و متورم
- خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- حساسیت دندان‌ها به غذاهای سرد و گرم و تغییر رنگ دندان‌ها
تفاوت پلاک دندان و تارتار
پلاک دندان و تارتار هر دو رسوباتی هستند که روی دندان‌ها تشکیل می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. پلاک یک لایه نرم و چسبنده از باکتری‌ها است که به راحتی با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن قابل حذف می‌باشد. اگر پلاک به طور منظم تمیز نشود، سخت شده و به تارتار تبدیل می‌شود. تارتار یک رسوب سخت و معدنی است که فقط توسط دندانپزشک قابل برداشتن است. پلاک و تارتار هر دو می‌توانند باعث پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه شوند؛ بنابراین محافظت منظم از دهان و دندان برای پیشگیری از تشکیل آن‌ها بسیار مهم است.
روش‌های از بین بردن پلاک دندان کدام است؟
برطرف کردن پلاک دندان نقش حیاتی در حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها دارد. روش‌های مختلفی برای کنترل پلاک دندان وجود دارد که به طور معمول شامل موارد زیر می‌شوند:
- شستشوی دهان: شستشوی دهان با محلول‌های ضدپلاک و ضدباکتری می‌تواند به خوبی پلاک را از سطح دندان‌ها جدا کرده و از تشکیل آن جلوگیری کند.
- استفاده از مسواک: استفاده از مسواک با حرکات نرم و مداوم می‌تواند کمک کند تا پلاک‌ها از سطح دندان‌ها و اطراف لثه برداشته شوند. استفاده از مسواکی با سر نرم و متوسط و در وضعیت 45 درجه نسبت به خط لثه بهترین حالت برای مسواک زدن است. همچنین حداقل دو دقیقه زمان به این کار اختصاص دهید و هر قسمت از دهان را به طور کامل و یکنواخت تمیز کنید.
- استفاده از نخ دندان: استفاده منظم از نخ دندان برای تمیز کردن فضای میان دندان‌ها و زیر لثه می‌تواند به کنترل پلاک و جلوگیری از بروز بیماری‌های دهان و دندان کمک کند. حتما بعد از صرف غذا و تنقلاتی که ممکن است باقی‌مانده آن‌ها در فضای بین دندان‌ها گیر کند، از نخ دندان استفاده کنید.
- مراجعه به دندانپزشک و مراقبت‌های دوره‌ای: با مراجعه منظم و دوره‌ای به دندانپزشک، می‌توان از تشکیل پلاک و بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری کرد. برای حفظ بهداشت دهان و دندان، بهتر است حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کرده و از نبود مشکلات احتمالی مطمئن شوید.
- استفاده از دهانشویه: برخی از دهانشویهها حاوی مواد ضدمیکروبی هستند که می‌توانند به کنترل پلاک و بوی بد دهان کمک کنند. برای اثربخشی بیشتر، ترجیحا پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، از دهانشویه استفاده کنید.
- تغذیه مناسب: تغذیه صحیح و مناسب به جلوگیری از تولید پلاک و لکه‌های دندان کمک خواهد کرد. شما با به حداقل رساندن مصرف مواد غذایی که قند و اسید زیادی دارند، می‌توانید تا حد قابل قبولی از ایجاد پلاک بر روی دندان‌های خود جلوگیری کنید.
- میخک: روغن میخک به دلیل خواص ضد باکتریایی قوی، از دیرباز در درمان مشکلات دهان و دندان استفاده می‌شده است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که روغن میخک می‌تواند به کاهش باکتری‌های موجود در پلاک کمک کند. با این حال، استفاده مستقیم روغن میخک روی دندان‌ها می‌تواند باعث حساسیت شود. بهتر است از خمیردندان‌هایی که حاوی عصاره میخک هستند، استفاده کنید.
- دهان‌شویه‌های گیاهی: بسیاری از دهان‌شویه‌های گیاهی حاوی ترکیباتی مانند اوکالیپتوس، چای سبز و رزماری هستند که خواص ضد باکتریایی دارند. این دهانشویهها می‌توانند به کاهش پلاک و بهبود بهداشت دهان کمک کنند. با این حال، بهتر است قبل از استفاده از دهانشویه گیاهی، با دندانپزشک خود مشورت کنید.
- آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا به دلیل خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی، می‌تواند در درمان مشکلات لثه و کاهش پلاک موثر باشد. ژل آلوئه‌ورا را می‌توانید به صورت مستقیم روی لثه‌ها و دندان‌ها ماساژ دهید. با این حال، مطالعات علمی کافی در مورد اثربخشی آلوئه‌ورا در از بین بردن پلاک وجود ندارد.
- گلیسیرین: گلیسیرین یک ماده طبیعی است که به عنوان نرم‌کننده در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست و دهان استفاده می‌شود. برخی افراد معتقدند که گلیسیرین می‌تواند به کاهش خشکی دهان و جلوگیری از تشکیل پلاک کمک کند. با این حال، گلیسیرین به تنهایی نمی‌تواند پلاک را از بین ببرد.
به یاد داشته باشید که برای حفظ بهداشت دهان و دندان به کار بردن ترکیبی از این روش‌ها بهترین نتیجه را برای شما به ارمغان می‌آورد. از آنجا که پلاک دندان می‌تواند باعث بروز بسیاری از بیماری‌های دهانی شود، حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها و مراقبت روزانه از آن‌ها در اولویت بالایی قرار دارد.
عوارض وجود پلاک دندان در دهان چیست؟
اگر پلاک دندان به طور پیوسته از دندان‌ها و لثه‌ها حذف نگردد، می‌تواند منجر به بروز برخی از مشکلات و عوارض جدی شود. برخی از عوارض اصلی وجود پلاک دندان شامل موارد زیر هستند:
- التهاب لثه: پلاک دندان می‌تواند باعث التهاب و عفونت لثه شود که به طور معمول با علائمی مانند خونریزی، تورم، درد لثه و بوی بد دهان همراه است. اگر التهاب لثه به موقع درمان نگردد، ممکن است منجر به بیماری‌های جدی‌تری مانند پریودنتیت (التهاب عمیق لثه) و از دست دادن دندان‌ها شود.
- تغییر رنگ دندان‌ها: پلاک دندان می‌تواند باعث تشکیل لکه‌های زرد یا قهوه‌ای بر روی سطح دندان‌ها شود. این لکه‌ها ممکن است با ایجاد تغییرات ظاهری ناخوشایند، منجر به کاهش اعتماد به نفس افراد شود.
- از بین رفتن لایه محافظ دندان (مینای دندان): پلاک دندان می‌تواند با اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها، لایه محافظ دندان‌ها را تخریب کند که این موضوع در نهایت باعث پوسیدگی دندان خواهد شد.
به طور کلی، پلاک دندان یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های دهانی است و کنترل آن از اهمیت بالایی برخوردار است. با رعایت منظم روتین بهداشت دهان و دندان و مراقبت از آن‌ها در برابر هر گونه عوامل تهدیدساز خارجی، می‌توان از تشکیل پلاک و عواقب احتمالی آن خلاصی یافت.
چرا پلاک دندان ایجاد می‌شود؟
بدون شک، درک علت ایجاد پلاک دندان بسیار اهمیت دارد؛ زیرا این موضوع می‌تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان به همراه داشته باشد. در ادامه به دلایلی که چرا پلاک دندانی ایجاد می‌شود، اشاره خواهد شد:
باکتری‌ها و وجود ترکیبات مولد آن در دهان
دهان محیطی گرم و مرطوب است که برای رشد و پرورش باکتری‌ها ایده‌آل است. زمانی که باکتری‌های موجود در دهان با غذا و نوشیدنی‌ها در تماس باشند، به سرعت به دندان‌ها می‌چسبند و یک لایه نازک را ایجاد می‌کنند که به مرور زمان به پلاک دندانی تبدیل می‌شود.
تغذیه و سبک زندگی
عوامل دیگری مانند تغذیه و سبک زندگی نیز می‌توانند بر ایجاد پلاک دندانی تأثیرگذار باشند. مصرف غذاهایی با میزان قند بالا و پرچرب، می‌تواند باعث تشکیل پلاک دندانی شود. همچنین، عدم شستشوی منظم دندان‌ها و استفاده نادرست از مسواک و نخ دندان نیز می‌تواند به افزایش این پلاک‌ها منجر شود.
نکات پیشگیری از بروز پلاک دندان
تمیزی منظم دندان‌ها، مصرف غذاهای سالم و استفاده مناسب از مسواک و نخ دندان برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندانی و حفظ سلامت دهان بسیار اهمیت دارد. همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک برای انجام پاکسازی دندان بصورت حرفه‌ای نیز نقش پررنگی در کاهش تولید این گونه از پلاک‌ها دارد.
روش‌های خانگی از بین بردن پلاک دندان کدام است؟
پلاک دندان یکی از مشکلات رایج بهداشت دهان است که در صورت تجمع می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند التهاب لثه و پوسیدگی دندان منجر شود. با این حال، خوشبختانه با استفاده از برخی روش‌های خانگی و طبیعی، می‌توان به راحتی پلاک دندان را از بین برد.
برای کنترل و از بین بردن این مشکل، می‌توانید از راه‌های طبیعی و خانگی زیر استفاده کنید:
- خوردن سیب: سیب می‌تواند به عنوان یک تمیزکننده طبیعی برای دندان‌ها عمل کند. مصرف سیب به میزان مناسب می‌تواند به تقویت لثه و حذف برخی از پلاک‌های دندانی کمک کند.
- استفاده از زغال اخته: زغال اخته دارای خواص جذب‌کننده و تمیزکنندگی است که می‌تواند پلاک دندان را از سطح دندان‌ها بردارد. می‌توانید آن را میل کنید یا روی دندان‌های خود بمالید و پس از چند دقیقه با آب شستشو دهید.
- استفاده از سرکه سیب: سرکه سیب به دلیل داشتن اسیدهای طبیعی، می‌تواند به تجزیه پلاک دندان کمک کند و باکتری‌ها را از بین ببرد. اما باید با احتیاط استفاده شود تا به مینای دندان آسیب نرسد.
- استفاده از روغن‌های طبیعی: برخی از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل به عنوان محلول‌های ضدپلاک و ضدباکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای استفاده از این روغن‌ها، یک قاشق از آن را در دهان ریخته به مدت زمان تقریبی ده دقیقه داخل دهان خود بچرخانید.
روغن کشیدن با روغن نارگیل یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین روش‌ها برای حذف پلاک دندان است. این روش به دلیل خاصیت ضد باکتریایی روغن نارگیل، نه تنها پلاک‌ها را از بین می‌برد، بلکه به بهبود سلامت کلی دهان و دندان‌ها کمک می‌کند.
- مصرف سبزیجات و میوه‌های خام: سبزیجات و میوه‌های خام مانند هویج، کرفس، سیب، هندوانه و ... دارای فیبر هستند که می‌توانند به تمیزکنندگی بیشتر دندان‌ها و جلوگیری از تشکیل پلاک کمک کنند.
- استفاده از جوش شیرین: جوش شیرین یک تمیزکننده طبیعی قوی است که به علت خاصیت سایندگی ملایم، به راحتی پلاک‌های سطحی دندان را از بین می‌برد. همچنین، خاصیت قلیایی جوش شیرین به کنترل باکتری‌های مضر در دهان کمک می‌کند.
- استفاده از پوست پرتقال: پوست پرتقال حاوی ویتامین C و اسیدهای طبیعی است که به حل کردن پلاک و لکه‌های دندان کمک می‌کند. همچنین این روش از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کند.
- استفاده از چای سبز: چای سبز حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدان است که به سلامت دهان و دندان کمک می‌کند. نوشیدن چای سبز به طور منظم می‌تواند رشد باکتری‌های مضر در دهان را کاهش داده و به جلوگیری از تشکیل پلاک کمک کند.
- استفاده از مسواک و نخ دندان: حداقل دو بار در روز و هر بار حداقل دو دقیقه دندان‌هایتان را مسواک بزنید. همچنین استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن فاصله بین دندان‌ها و جلوگیری از تجمع پلاک اهمیت دارد.
- نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب بعد از هر وعده غذایی به شستشوی مواد غذایی و باکتری‌ها از دهان کمک می‌کند.
با این روش‌های طبیعی و خانگی می‌توانید به کنترل پلاک دندانی و حفظ بهداشت دهان و دندان‌های خود کمک کنید. اما بهتر است همیشه مراجعه به دندانپزشک را نیز در برنامه مراقبت از دندان‌هایتان قرار دهید.
جمع بندی
در بالا به اینکه پلاک دندانی چیست و چه راهکارهایی برای از بین بردن آن وجود دارد، پرداختیم. برند پاتریکس با تولید و عرضه انواع محصولات بهداشت دهان و دندان، مانند مسواک، نخ دندان، خمیر دندان و ...، محصولاتی مرغوب و با کیفیت بالا را در اختیار هموطنان عزیز قرار می‌دهد.
جهت اطلاع از قیمت و خرید خمیردندان، خرید مسواک، خرید نخ دندان و سایر محصولات بهداشتی می‌توانید به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کرده و محصولات مدنظر خود را خریداری نمایید.