احتمالاً همه ما حداقل یک‌بار هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن با خونریزی لثه مواجه شده‌ایم. با وجود اینکه دردی احساس نمی‌شود، دیدن خون می‌تواند نگران کننده باشد و این پرسش را ایجاد کند که دلیل این اتفاق چیست؟ در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر علت خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن می‌پردازیم و راه‌های پیشگیری از آن را بررسی خواهیم کرد.
علل خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن
خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یک نشانه مهم از سلامت دهان و دندان است که نباید نادیده گرفته شود. اگر خونریزی لثه بطور مداوم اتفاق بیفتد، بهتر است برای بررسی دقیق‌تر، به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. در ادامه، علت خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن را بررسی می‌کنیم.
بیماری پریودنتیت
پریودنتیت (التهاب شدید لثه) می‌تواند علت خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن باشد. این بیماری نوعی عفونت بافت لثه است که در صورت عدم درمان، باعث تحلیل رفتن لثه و حتی از دست دادن دندان‌ها می‌شود. در مراحل اولیه، این عارضه به صورت التهاب و قرمزی لثه ظاهر می‌شود، اما به مرور زمان، عفونت به عمق بافت لثه نفوذ کرده و خونریزی هنگام مسواک زدن را به دنبال دارد.
تأثیر مصرف دخانیات
سیگار و سایر محصولات دخانی نه تنها برای سیستم تنفسی مضر هستند، بلکه تأثیر مخربی روی سلامت لثه‌ها نیز دارند. مصرف دخانیات باعث افزایش جرم دندانی و کاهش میزان اکسیژن در بافت لثه می‌شود که در نهایت منجر به التهاب و حساسیت بیشتر لثه‌ها می‌گردد. افرادی که به طور مداوم سیگار مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خونریزی لثه هنگام مسواک زدن قرار دارند.
کمبود ویتامین C و K
یکی دیگر از علت‌های خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن، کمبود ویتامین‌های C و K در بدن است. ویتامین C نقش مهمی در ترمیم بافت‌های لثه و جلوگیری از خونریزی دارد، در حالی که ویتامین K به انعقاد خون و پیشگیری از خونریزی‌های مداوم کمک می‌کند. مصرف غذاهای غنی از این ویتامین‌ها مانند مرکبات، سبزیجات برگ سبز، فلفل دلمه‌ای و لبنیات می‌تواند به بهبود سلامت لثه کمک کند.
تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی در دوران بارداری، قاعدگی یا یائسگی می‌تواند باعث افزایش حساسیت لثه‌ها و در نتیجه خونریزی هنگام مسواک زدن شود. در این دوران، تغییرات هورمونی باعث افزایش جریان خون در لثه‌ها شده و آن‌ها را مستعد التهاب و خونریزی می‌کند. اگر در این دوره‌ها متوجه خونریزی غیرعادی لثه‌های خود شدید، بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید.
انتخاب مسواک نامناسب
مسواک‌هایی که برس‌های زبر و سخت دارند، می‌توانند باعث آسیب به لثه‌ها و در نتیجه خونریزی شوند. استفاده از مسواک‌های استاندارد با برس نرم و منعطف می‌تواند به کاهش فشار روی لثه‌ها کمک کند. علاوه بر این، نحوه مسواک زدن نیز بسیار مهم است؛ مسواک زدن با فشار زیاد یا حرکات نامناسب می‌تواند به تحریک و آسیب رساندن به بافت لثه منجر شود. اگر نمی‌دانید کدام نوع مسواک برای لثه‌های شما مناسب است، می‌توانید به مقاله مسواک هارد یا سافت؟ کدامیک را انتخاب کنیم مراجعه کنید.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
اگر مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و جرم‌گیری دندان‌ها به درستی انجام نشود، به مرور زمان پلاک‌های دندانی روی دندان‌ها و لثه‌ها جمع می‌شوند. این پلاک‌ها حاوی باکتری‌هایی هستند که باعث التهاب لثه و در نهایت خونریزی آن می‌شوند. مسواک زدن و استفاده صحیح از نخ دندان به طور منظم، می‌تواند از این مشکل پیشگیری کرده و به سلامت لثه‌ها کمک کند.
دیابت
افرادی که به دیابت مبتلا هستند، اغلب تغییراتی را در بدن خود تجربه می‌کنند که شامل ایجاد زخم‌های کوچک در دهان و لثه‌ها نیز می‌شود. این زخم‌ها در صورت عدم کنترل دیابت، می‌توانند دچار عفونت‌های باکتریایی شوند و هنگام مسواک زدن دچار خونریزی شوند. کنترل سطح قند خون، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند.
گیر کردن مواد غذایی میان دندان‌ها
ذرات ریز غذا، به خصوص مواد غذایی حاوی نشاسته یا پروتئین، ممکن است بین دندان‌ها گیر کنند و در صورتی که به موقع تمیز نشوند، منجر به تحریک لثه و عفونت شوند. در چنین شرایطی، احتمال خونریزی لثه هنگام مسواک زدن افزایش پیدا می‌کند. استفاده از نخ دندان قبل از مسواک زدن می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند و از ایجاد التهاب در لثه‌ها پیشگیری نماید.
مصرف داروهای ضد انعقاد خون
برخی داروها مانند آسپرین، وارفارین و داروهای ضد انعقاد خون، باعث رقیق شدن خون می‌شوند. این امر می‌تواند احتمال خونریزی لثه هنگام مسواک زدن را افزایش دهد. افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، باید دقت بیشتری در انتخاب مسواک و روش مسواک زدن داشته باشند و در صورت خونریزی مداوم، با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنند.
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند باعث التهاب لثه و خونریزی آن شود. زمانی که دندان دچار پوسیدگی می‌شود، باکتری‌های موجود در حفره‌های دندانی می‌توانند به لثه‌ها سرایت کنند و باعث ایجاد عفونت شوند. این عفونت، التهاب لثه را تشدید کرده و در نتیجه، هنگام مسواک زدن، خونریزی ایجاد می‌شود. برای پیشگیری از این مشکل، کاهش مصرف مواد قندی، مراجعه منظم به دندانپزشک و استفاده از خمیردندان‌های ضد پوسیدگی توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: خون ریزی لثه هنگام استفاده از نخ دندان
روش‌های درمان خونریزی لثه
خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده، می‌توان از خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن جلوگیری کرد:
مسواک زدن صحیح و منظم
باکتری‌های موجود در پلاک دندان، هنگام تماس با مواد غذایی، اسید تولید می‌کنند که باعث پوسیدگی دندان و التهاب لثه می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل، مسواک زدن دو بار در روز با یک خمیر دندان حاوی فلوراید توصیه می‌شود. همچنین، استفاده از مسواک با برس نرم به کاهش تحریک لثه و پیشگیری از خونریزی کمک می‌کند.
نخ دندان کشیدن به‌صورت روزانه
مسواک به تنهایی قادر به تمیز کردن فضاهای بین دندان‌ها نیست. برای جلوگیری از تجمع پلاک و عفونت لثه، استفاده از نخ دندان و یا مسواک بین دندانی حداقل یک‌بار در روز ضروری است. نخ دندان، بقایای غذایی و باکتری‌هایی که در نقاط دور از دسترس مسواک باقی می‌مانند را پاک کرده و از التهاب لثه پیشگیری می‌کند.
استفاده از دهانشویه برای کاهش التهاب
دهانشویه‌های ضدباکتریایی علاوه بر حفظ طراوت دهان، می‌توانند به کاهش التهاب و عفونت لثه کمک کنند. با این حال، دهانشویه جایگزین مسواک و نخ دندان نیست و باید به‌عنوان یک مکمل برای بهداشت دهان و دندان استفاده شود.
تغذیه مناسب برای سلامت لثه
رژیم غذایی غنی از ویتامین C و K می‌تواند به تقویت لثه‌ها کمک کند. مرکبات، کاهو، فلفل دلمه‌ای، روغن زیتون و سبزیجات برگ سبز از منابع مهم این ویتامین‌ها هستند. همچنین، کاهش مصرف غذاهای حاوی قند و نشاسته، از تولید بیش‌ازحد اسید در دهان جلوگیری کرده و احتمال التهاب لثه را کاهش می‌دهد.
نوشیدن آب کافی پس از غذا
آب، به‌خصوص آبی که حاوی فلوراید طبیعی است، به تقویت دندان و لثه کمک می‌کند. همچنین، نوشیدن آب بلافاصله بعد از صرف غذا، باقی‌مانده مواد غذایی و اسیدهای تولیدشده در دهان را شسته و از ایجاد پلاک‌های دندانی جلوگیری می‌کند.
ترک مصرف دخانیات
سیگار و سایر محصولات دخانی یکی از عوامل اصلی خونریزی لثه هستند. استعمال دخانیات باعث کاهش اکسیژن در بافت‌های لثه و تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود. این امر روند ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده لثه را مختل کرده و احتمال التهاب و عفونت را افزایش می‌دهد.
جرم گیری دندان به طور منظم
جرم گیری دندان توسط دندانپزشک، پلاک‌های سخت‌شده روی دندان‌ها و لثه را از بین برده و از التهاب و خونریزی لثه جلوگیری می‌کند. اگر دچار خونریزی مکرر لثه هستید، بهتر است هر ۶ ماه یک‌بار برای جرم‌گیری به دندانپزشک مراجعه کنید.
عوارض خون ریزی لثه
بی‌توجهی به خونریزی لثه ممکن است به عوارض جدی‌تر منجر شود که در ادامه بررسی خواهیم کرد:
- التهاب و بیماری‌های لثه که به مرور زمان به پریودنتیت تبدیل شده، باعث تحلیل بافت لثه و تخریب استخوان اطراف دندان می‌شود.
- افزایش خطر پوسیدگی دندان به دلیل تجمع پلاک‌های باکتریایی و ضعف تدریجی مینای دندان.
- بوی بد دهان ناشی از عفونت‌های لثه‌ای و رشد باکتری‌ها در محیط دهان.
- احتمال گسترش عفونت‌های دهانی به سایر نقاط بدن از طریق جریان خون.
- ارتباط با بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته مغزی که به دلیل التهاب مزمن ناشی از عفونت لثه تشدید می‌شوند.
- تحلیل رفتن لثه و نمایان شدن ریشه‌های دندان که باعث افزایش حساسیت دندان به سرما و گرما می‌شود.
- اختلال در عملکرد دهان از جمله جویدن و صحبت کردن به دلیل درد و ناراحتی مداوم لثه.
- افزایش سطح التهاب در بدن که می‌تواند بر بیماری‌های مزمن مانند آرتریت روماتوئید و بیماری‌های تنفسی تأثیر بگذارد.
روش‌های خانگی درمان خونریزی لثه
روش‌های خانگی ساده‌ای وجود دارند که می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت لثه‌ها کمک کنند. یکی از روش‌ها، غرغره با آب نمک است. نمک خاصیت ضد عفونی کننده دارد و می‌تواند باکتری‌های مضر را از بین ببرد و التهاب لثه را کاهش دهد. کافی است یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و روزی دو تا سه بار دهان خود را با آن شستشو دهید.
همچنین، آلوئه ورا به دلیل خواص ضد التهابی و ترمیم کننده که دارد، می‌تواند به بهبود خونریزی لثه کمک کند. کافی است مقدار کمی از ژل آلوئه ورا را روی لثه‌ها بمالید و بعد از چند دقیقه دهان خود را بشویید.
یکی دیگر از راه‌های طبیعی، نوشیدن چای سبز است. چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی است که می‌توانند التهاب را کاهش دهند و از بافت لثه محافظت کنند. نوشیدن یک یا دو فنجان چای سبز در روز می‌تواند به بهبود سلامت لثه‌ها کمک کند.
همچنین، ماساژ لثه با روغن نارگیل یا روغن کنجد به عنوان یک روش طبیعی برای کاهش عفونت‌های دهانی توصیه می‌شود. این روغن‌ها خاصیت ضد باکتریایی دارند و می‌توانند به کاهش خونریزی لثه کمک کنند. کافی است مقدار کمی روغن را روی انگشت خود بزنید و با حرکات آرام، لثه‌ها را ماساژ دهید. رعایت این روش‌های ساده، همراه با مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان، می‌تواند به سلامت لثه‌ها کمک کرده و از خونریزی آن‌ها حین مسواک زدن جلوگیری کند.
چه زمانی خونریزی لثه نگران کننده است؟
در این مقاله از پاتریکس به علل اصلی خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن پرداختیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که چه زمانی این خون ریزی خطرناک است؟ باید گفت اگر خونریزی لثه همراه با علائمی مانند تورم، قرمزی شدید، بوی بد دهان، لقی دندان‌ها یا درد لثه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از پریودنتیت (التهاب پیشرفته لثه) یا عفونت‌های لثه‌ای جدی‌تر باشد که در صورت عدم درمان، به تحلیل لثه و حتی از دست دادن دندان‌ها منجر می‌شود. در چنین شرایطی، مراجعه سریع به دندانپزشک ضروری است تا علت خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن مشخص شده و درمان مناسب انجام شود.